Việc nhận con nuôi nhưng không đăng ký với cơ quan có thẩm quyền diễn ra rất nhiều trong cuộc sống hiện nay. Tuy nhiên, nếu trong trường hợp đó, người con nuôi đó liệu có thuộc diện hưởng di sản thừa kế của cha, mẹ nuôi không?
Con nuôi bắt buộc phải đăng ký trước ngày 01/01/2016?
Nuôi con nuôi là việc xác lập quan hệ cha, mẹ và con lâu dài, bền vững, vì lợi ích tốt nhất của người được nhận làm con nuôi, bảo đảm cho con nuôi được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trong môi trường gia đình (căn cứ Điều 2 Luật Nuôi con nuôi 2010).
Trong đó:
- Cha mẹ nuôi là người nhận con nuôi sau khi việc nuôi con nuôi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Luật Nuôi con nuôi.
- Con nuôi là người được nhận làm con nuôi sau khi việc nuôi con nuôi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký theo quy định tại khoản 3 Điều 3 Luật Nuôi con nuôi.
Như vậy, theo quy định này, để được xác nhận là cha, mẹ nuôi và con nuôi thì việc nhận nuôi con nuôi phải được đăng ký với cơ quan có thẩm quyền. Tuy nhiên, hiện nay, có rất nhiều trường hợp chỉ nhận con nuôi trong thực tế mà không được đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.
Để giải quyết tình trạng đó, Điều 50 Luật Nuôi con nuôi khẳng định:
Việc nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam với nhau trước ngày Luật này có hiệu lực mà chưa đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì được đăng ký trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực…
Theo đó, Luật này có hiệu lực từ ngày 01/01/2011. Như vậy, theo quy định này, việc nuôi con nuôi trong thực tế mà chưa được đăng ký phải được đăng ký trước ngày 01/01/2016 nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Các bên có đủ điều kiện về nuôi con nuôi tại thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi;
- Đến ngày 01/01/2011, quan hệ cha, mẹ và con vẫn đang tồn tại và cả hai bên còn sống;
- Giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhau như cha mẹ và con.
Trong đó, thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi sẽ có hiệu lực ngay sau khi được đăng ký.
Con nuôi có được hưởng tài sản thừa kế của cha, mẹ nuôi không?
Về việc nhận thừa kế giữa con nuôi và cha, mẹ nuôi, Điều 653 Bộ luật Dân sự nêu rõ:
Con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định tại Điều 651 và Điều 652 của Bộ luật này.
Theo quy định này, con nuôi và cha mẹ nuôi hoàn toàn được quyền hưởng di sản thừa kế của nhau.
Ngoài ra, theo quy định hiện nay, một người được nhận thừa kế thông qua hai hình thức là theo di chúc và theo thừa kế.
* Hưởng di sản thừa kế theo pháp luật
Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định, những người thừa kế theo pháp luật gồm các hàng thừa kế sau đây:
- Hàng thừa kế thứ nhất gồm: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
- Hàng thừa kế thứ hai gồm: Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết…
- Hàng thừa kế thứ ba gồm: Cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết…
Có thể thấy, nếu di sản được chia theo pháp luật thì con nuôi là một trong những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người có di sản.
Do đó, nếu không thuộc các trường hợp không được hưởng thừa kế theo pháp luật như bị truất quyền thừa kế, từ chối nhận di sản thừa kế, người không được quyền hưởng di sản… thì con nuôi hoàn toàn được quyền hưởng di sản thừa kế của cha, mẹ nuôi.
* Hưởng thừa kế theo di chúc
Điều 624 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
Do đó, người để lại di chúc có quyền chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người thừa kế, phân định phần di sản cho từng người thừa kế…
Đồng thời, trong khi lập di chúc, người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép. Do đó, có thể khẳng định, trong trường hợp cha mẹ nuôi để lại di sản của mình cho con nuôi trong di chúc hợp pháp thì người con nuôi hoàn toàn được toàn quyền hưởng thừa kế.
Như vậy:
- Từ các quy định trên, con nuôi phải đăng ký theo quy định thì hoàn toàn đủ điều kiện để hưởng di sản thừa kế của cha, mẹ nuôi theo pháp luật.
- Nếu chỉ phát sinh quan hệ nuôi con nuôi trên thực tế trước ngày 01/01/2011 thì phải đăng ký trước ngày 01/01/2016. Sau đó, mọi trường hợp nhận con nuôi đều phải đăng ký thì con nuôi mới được hưởng thừa kế theo pháp luật của cha, mẹ nuôi.
- Con nuôi không đăng ký còn được hưởng thừa kế từ cha mẹ nuôi nếu trong di chúc của cha, mẹ nuôi có chỉ định con nuôi được hưởng thừa kế.
Trên đây là những thông tin chi tiết để trả lời câu hỏi “Con nuôi không đăng ký có được hưởng tài sản thừa kế không?”. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp ích cho quý khách hàng đang thắc mắc về vấn đề này. Nếu cần tư vấn, vui lòng liên hệ qua Hotline 0901.485.754 của Luật Hải Nguyễn.
Nguồn: Luật Việt Nam
